Centrum Arteterapii

Centrum Arteterapii

Centrum Arteterapii

Centrum Arteterapii działa jako jednostka otwarta, zapraszająca do współpracy pracowników i studentów z różnych wydziałów UJD, a także osoby ze środowisk twórczych i oświatowych (w tym terapeutów, nauczycieli, pedagogów, psychologów, animatorów i edukatorów, rodziców i opiekunów) oraz osoby ze środowisk medycznych.

Cel:

Celem Centrum Arteterapii jest upowszechnianie różnych form arteterapii oraz możliwości zastosowania ich w pracy terapeutyczno-wychowawczej oraz wspieranie osób posiadających dysfunkcje fizyczne, psychiczne, społeczne i emocjonalne oraz tych, którzy chcą pracować w nurcie arteterapii rozwojowej. W Centrum podejmowane są działania związane z optymalizacją jakości życia, polegającą na zapobieganiu trudnościom życiowym i przezwyciężaniu przeszkód stojących na drodze do samorealizacji orazstwarzaniu możliwości do własnych wypowiedzi przy pomocy różnorodnych środków artystycznych. Zgodnie z założeniem arteterapii, która ma na celu przywrócenie/podtrzymanie/polepszenie poziomu jakości życia ludzi, przeprowadzane sądedykowane spotkania oparte o uważność i towarzyszenie. W Centrum Arteterapii prowadzony jest również nadzór merytoryczny nad tworzeniem nowych ścieżek arteterapeutycznych. Odbywają się również superwizje w zakresie arteterapii sztuk wizualnych. Ze względu na ścisłą współpracę ze Stowarzyszeniem Arteterapeutów Polskich „Kajros”, możliwe jest przeprowadzenie superwizji w innych obszarach arteterapii (propozycja dla edukatorów i nauczycieli, psychologów).

Zakres:

Działalność Centrum (w tym pracowni działań praktycznych, która nieformalnie istnieje od 1997 r.) nie ogranicza się do wsparcia osób ze społeczności studenckiej i pracowników UJD, ale w ramach współpracy ze środowiskiem społecznym może świadczyć usługi dla placówek edukacyjnych i oświatowych, poradni psychologiczno-pedagogicznych i jednostek medycznych oraz opracowywać programy warsztatów arteterapeutycznych ukierunkowanych na konkretne potrzeby zakładów pracy, korporacji, przedsiębiorców itp. Oprócz czynnych działań dotyczących procesów arterapeutycznych możliwe jest prowadzenie badań (również w ramach prac licencjackich i magisterskich) związanych z wykorzystaniem technik i metod arteterapeutycznych oraz opracowywanie teoretycznych modeli wsparcia z wykorzystaniem aktualnych ustaleń badań empirycznych w dziedzinie arteterapii i obszarach pokrewnych. W ramach angażowania społeczności studenckiej do prowadzenia badań naukowych w 2016, 2018 i 2019 r.(we współpracy z wybranymi studentami i absolwentami uczelni) powstały publikacje metodyczno-naukowe, które są wykorzystywane w wielu ośrodkach zajmujących się arteterapią i edukacją artystyczną, a także podczas zajęć na uczelniach. Badania nad znaczeniem arteterapii w pracy z traumą były kontynuowane podczas warsztatów arteterapeutycznych z rodzinami uchodźczymi z Ukrainy (od marca do lipca 2022 r.).

Kierownik:

dr hab. Marzena Bogus-Spyra, prof. UJD

Przeprowadziła ponad 100 warsztatów arteterapeutycznych w różnych placówkach edukacyjnych i rozwojowych, w tym ośrodkach dla dzieci z niepełnosprawnościami, wymagającymi indywidualnego podejścia. Jest certyfikowanym Edukatorem Arteterapii oraz superwizorem Stowarzyszenia Arteterapeutów Polskich „Kajros” (dla osób ubiegających się o certyfikat Edukatora Arteterapii), kadencja 2021-2026. Jest także członkiem Zespołu Arteterapii Klinicznej i Promocji Zdrowia Psychicznego. W Stowarzyszeniu Arteterapeutów Polskich „Kajros” kieruje sekcją arteterapii wizualnej (wraz z dr hab. Iwoną Bugajską-Bigos, prof. ANS oraz dr hab. Moniką Jaworską-Witkowską, prof. UP). W Uniwersyteckim Centrum Wolontariatu, pełni rolę koordynatora grupy "zajęcia arteterapeutyczne".Po wybuchu wojny w Ukrainie, charytatywnie zorganizowała i poprowadziła kilkumiesięczne warsztaty arteterapeutyczne dla dzieci z rodzin uchodźczych (zorganizowane już w marcu 2022 r.). Przeprowadziła warsztaty arteterapeutyczne w Centrum Pomocy Rodzinie w ramach projektu Społeczna Odpowiedzialność Nauki. Promuje edukację włączającą. Zachęca studentów do podejmowania działalności naukowej współtworząc z nimi publikacje związane z edukacją artystyczną. Współpracuje z ośrodkami arteterapeutycznymi w kraju i zagranicą.

Jest ekspertem w NCN oraz w NCBR.

Wybrany dorobek związany z arteterapią/edukacją artystyczną:

Monografie:

  • M. Bogus-Spyra, A. Budny, A. Mazik, Sklejarzony kolaż, red. M. Bogus-Spyra, Częstochowa 2019.
  • Nasze kunsztowanie w warsztatach artystycznych, projektach twórczych, akcjach plastycznych i podróżowaniu wyobraźni, red. M. Bogus, Częstochowa 2016, ss. [356].
  • Mateczniki plastyki- wyspy interesujących technik,red. M. Bogus, Częstochowa 2018, ss. [330].

M. Bogus- Artykuły naukowe i popularnonaukowe

  • Arteterapia a zajęcia szkolne, w: Arteterapia i twórczość w przestrzeni psychospołecznej, red. A. Stefańska, Poznań-Kalisz 2015, s. 7-23.
  • Pedagog – mistrz czy artysta?, w: Warstwy. Rocznik Instytutu Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego, Nr 4/2021, s. 6-14.
  • O technikach plastycznych stosowanych w szkołach, w: Mateczniki plastyki- wyspy interesujących technik, red. M. Bogus, Częstochowa 2018, s. 46-97.
  • Moja plastyka – moja technika, w: Mateczniki plastyki- wyspy interesujących technik, red. M. Bogus, Częstochowa 2018, s. 101-126.
  • Cierpliwi. O wybranych edukatorach plastyki i sposobach ich pracy, (współautor Adrianna Zawadzka), w: Kultura – sztuka- edukacja, t.3., red. B. Kurowska, K. Łapot-Dzierwa, Kraków 2019, s. 45-54.
  • KOLAŻenie i kojarzenie antidotum na kryzys plastyczny, w: M. Bogus-Spyra, A. Budny, A. Mazik, Sklejarzony kolaż, Częstochowa 2019, s.15-44.
  • Troska o właściwe definicje, czyli ambaras z nazwą, w: Nasze kunsztowanie w warsztatach artystycznych, projektach twórczych, akcjach plastycznych i podróżowaniu wyobraźni, red. M. Bogus, Częstochowa 2016, s. 15-20.
  • Co jest co, czyli „tezaurus” używanych określeń, w: Nasze kunsztowanie w warsztatach artystycznych, projektach twórczych, akcjach plastycznych i podróżowaniu wyobraźni, red. M. Bogus, Częstochowa 2016, s. 21-35.
  • Kilka refleksji na marginesie edukacji artystycznej i kulturalnej, w: Nasze kunsztowanie w warsztatach artystycznych, projektach twórczych, akcjach plastycznych i podróżowaniu wyobraźni, red. M. Bogus, Częstochowa 2016, s. 37-43.
  • Jak to z lekcjami rysunku w szkołach było, w: Nasze kunsztowanie w warsztatach artystycznych, projektach twórczych, akcjach plastycznych i podróżowaniu wyobraźni, red. M. Bogus, Częstochowa 2016, s. 45-61.
  • Tańcowały artystały, w: Nasze kunsztowanie w warsztatach artystycznych, projektach twórczych, akcjach plastycznych i podróżowaniu wyobraźni, red. M. Bogus, Częstochowa 2016, s. 255- 272.
  • Istota dialogu w rodzinie czyli nawigacja ku wartościom wychowawczym, w: Nauczyciel - wartości - świat, "Dialog bez granic", t. 4, red. A. Murzyn, W. Korzeniowska, H.Lukášová-Kantorková, Kraków 2011, s. 111-135.
  • Ciągłość / trwanie czyli warsztaty plastyczne idące w lata(ch)... w: Inspiratorzy, projektodawcy, realizatorzy edukacji kulturalnej i upowszechniania kultury, red. K. Olbrycht, D. Sieroń-Galusek, Cieszyn 2010, s. 221-234.
  • Czy naprawdę zdolne? Recepcja „talentu” przez środowisko rodzinne w badaniach podłużnych, w: Zdolności i twórczość jako perspektywa współczesnej edukacji, red. J. Łaszczyk, M. Jabłonkowska, Warszawa 2009, s. 284 - 296.
  • „Podkówka szczęścia”. Upowszechnianie kultury w dziecięcych grupachintegracyjnych - edukacja pozainstytucjonalna/nieformalna, w: Upowszechnianie kultury- wyzwaniem dla edukacji kulturalnej, red. K.Olbrycht, E. Konieczna, J. Skutnik, Toruń 2008, s. 437- 452.
  • Warsztaty artystyczne pretekstem do badań komunikacji społecznej dziecięcych grup integracyjnych, w: Pedagogika specjalna - wybrane problemy edukacyjno-wychowawcze, red. A. Siedlaczek-Szwed, Częstochowa 2007, s. 245-259.
  • Praktyczna realizacja programu „Przedszkolak w świecie piękna”, (współautor- s. Adria Bach),w: Współczesne wyzwania wobecedukacji elementarnej, red. W. Szlufik, T. Banaszkiewicz, A. Pękala, Częstochowa 2004, s. 199- 205.
  • Tu nie ma kątów, w: U podstaw edukacji plastycznej, red. S. Popek,R. Tarasiuk, Lublin 2000, s. 187-196.
  • Róbmy swoje, w: Edukacja alternatywna. Nowe teorie, modele badań i reformy, red. J. Piekarski, B. Śliwerski, Kraków 2000, s. 514-522.
  • Dialog nauczyciel - uczeń w różnych formach zajęć plastycznych, w: Komunikacja-Dialog-Edukacja, red. W. Kojs, R. Mrozek, Cieszyn 1998, s. 243-253.Plastyka inaczej, w: Idee i strategie edukacji nauczycieli klas I-III i przedszkoli, red.I. Adamek, Kraków 1998, s. 231-238.

Kierownik Centrum: dr hab. Marzena Bogus-Spyra

E-mail: m.bogus@ujd.edu.pl