Psychologiczne Centrum Badań nad Rodziną

  • Strona domowa
  • STRUKTURA
  • Psychologiczne Centrum Badań nad Rodziną

Psychologiczne Centrum Badań nad Rodziną

1. Skład osobowy Psychologicznego Centrum Badań nad Rodziną

Psychologiczne Centrum Badań nad Rodziną to jednostka badawcza, którą tworzą pracownicy Katedry Psychologii Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie zatrudnieni na stanowisku badawczo – dydaktycznym:

  • prof. dr hab. Elżbieta Dryll
  • dr hab. Alicja Kalus, prof. UJD
  • mgr Julita Kielińska
  • dr Elżbieta Kornacka-Skwara
  • dr Andrzej Margasiński
  • dr hab. Elżbieta Napora, prof. UJD

2. Cele

Psychologiczne Centrum Badań nad Rodziną stawia sobie za cel prowadzenie systematycznych badań nad współczesną rodziną w perspektywie rozwojowej, społeczno – kulturowej i klinicznej oraz prowadzenie prac nad adaptacją i tworzeniem narzędzi badawczych. W projektowaniu badań uwzględnia się potrzebę ich umiędzynarodowienia poprzez współpracę z naukowcami z europejskich i światowych ośrodków badawczych.

Psychologiczne Centrum Badań nad Rodziną realizuje badania ukierunkowane na cel aplikacyjny. Jego realizacja polega na wykorzystaniu otrzymanych wyników badań w tworzeniu programów pracy z rodziną w obszarach objętych badaniami. W projektowaniu badań empirycznych istotne znaczenie ma rozpoznanie oczekiwań współczesnej rodziny, istotnych społecznie zjawisk ważnych dla funkcjonowania rodziny. Projektowanie celu aplikacyjnego przebiega w ścisłej współpracy ze środowiskiem społecznym.

3. Główne obszary badawcze

Prowadzone badania naukowe nad rodziną pozostają w ścisłym związku z zainteresowaniami osób tworzących Psychologiczne Centrum Badań nad Rodziną oraz z ich dotychczasowym dorobkiem publikacyjnym. Jako nowo ukonstytuowane Centrum prowadzi także badania w nowych, dotychczas nie eksplorowanych badaniach. Badania projektowane są z wykorzystaniem dorobku literatury światowej w badaniach nad rodziną zarówno w zakresie modeli teoretycznych, jak i aktualnych wyników badań empirycznych.

Poniżej prezentujemy podstawowe obszary badawcze stałych członków Centrum:

Prof. dr hab. Elżbieta Dryll - najważniejszą dziedziną prac badawczych jest psychologia wychowawcza, a szczególnie proces wychowania w środowisku rodzinnym. Najnowszym tematem szczegółowym w ramach psychologii rodzinnej i wychowawczej jest transmisja międzypokoleniowa mądrości życiowej – seria badań pod wspólnym tytułem „List do wnuka”. Część z nich została już opublikowana, część wymaga opracowania i opublikowania. Seria ta realizowana jest we współpracy z badaczami z USA, Niemiec i Czech. Dotyczą one różnic międzykulturowych zarówno w treści i sposobie formułowania przesłania mądrościowego seniorów, jak i jego recepcji przez pokolenia „wnuków”. Drugą ważną dziedziną aktualnych prac są zagadnienia ogólnie związane z procesem wychowawczym. Jego owocem publikacyjnym był numer czasopisma Psychologia Wychowawcza (prof. Elżbieta Dryll jest członkiem kolegium redakcyjnego). Badania prezentowane w pracach mają charakter ilościowy, ale nowsze zawierają metody mieszane z uwzględnieniem semantycznej analizy narracji – sposobu badania tekstu opisanego.

Najważniejsze publikacje:

  • Dryll, E., (2022). Kulturowe otoczenie sytemu rodzinnego: Spojrzenie wstecz. Psychologia Wychowawcza, 67(25), 66-87. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0016.2331
  • Dryll, E. (2022). Rodzina w systemie społecznym: Klasyczne teorie i badania psychologii międzykulturowej. Psychologia Wychowawcza, 66(24), 36-59. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0016.0963.
  • Dryll, E., Cierpka, A., Małek, K. (2021). (Red.), Psychologia narracyjna o mądrości miłości i cierpieniu. Warszawa: Liberi Libri.


Dr hab. Elżbieta Napora, prof. UJD – podstawowe badania skupiają się na tematyce komunikowania matki z adolescentami oraz zaangażowania dziadków we wspieraniu młodzieży w rodzinach o zróżnicowanej strukturze (w rodzinie pełnej i w rodzinie samotnej matki). Badania związane z rodziną samotnej matki zmierzają do uchwycenia jej podobieństwa w psychospołecznym funkcjonowaniu do rodzin pełnych. Dotyczą również, uwarunkowań i przejawów płciowości u adolescentów oraz rodzinnych i podmiotowych uwarunkowań psychospołecznego funkcjonowania córek i synów z rodzin niepełnych. Na uwagę zasługują badania skupiające się na relacjach z rodzicem traktowanych jako korelat atrakcyjności społecznej dziecka. Jest to ważny nurt badań, uzyskane rezultaty mają szczególną wagę ze względu na możliwości aplikacyjne. Aktualne badania dotyczą weryfikacji modelu zależności pomiędzy wsparciem dziadków a społecznym przystosowaniem dorastającego z mediacyjnym udziałem zasobów samotnej matki.

Najważniejsze publikacje:


Dr hab. Alicja Kalus, prof. UJD – zajmuje się badaniami nad rodziną i rozwojem człowieka w kontekście rodziny. Zainteresowania badawcze dotyczą badań nad rodziną w perspektywie psychologii zdrowia i choroby, rozwoju człowieka, psychologicznych zagadnień związanych z niepłodnością, psychologicznym funkcjonowaniem par z doświadczeniem wspomaganego rozrodu i strat prokreacyjnych, a także psychologii rodziny adopcyjnej. Obecnie realizowane projekty badawcze to:

1.Diadyczne radzenie sobie ze stresem w różnych kontekstach rodzinnych. Projekty badawcze realizowane we współpracy z Instytutem Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

2.Parentyfikacja w wybranych systemach rodzinnych. Projekt realizowany we współpracy z Instytutem Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego.

3.Psychologiczne funkcjonowanie par z doświadczeniem wspomaganego rozrodu oraz poronień.

Posiada wieloletnie doświadczenie praktyczne z małżeństwami niepłodnymi i rodzinami adopcyjnymi.

Najważniejsze publikacje:

  • Wendołowska, A., Kiełek-Rataj, E., Kalus, A., Czyżowska, D. (2022). Perceived Partner’s Self-Control and Social Support Effects on Relationship Satisfaction in Couples Experiencing Infertility or Miscarriage: Dyadic Analyses. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(4) DOI: 10.3390/ijerph19041970.
  • Wendołowska, A., Kiełek-Rataj, E., Kalus, A. Czyżowska, D. (2021). The effect of depression and the reframing strategy on the level of satisfaction with family life in infertile and post-miscarriage couples: dyadic analyzes. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 47(3), 150-173. DOI:10.34766/fetr.v47i3.874.
  • Kiełek-Rataj, E., Wendołowska, A., Kalus, A., Czyżowska, D. (2020). Openness and Communication Effects on Relationship Satisfaction in Women Experiencing Infertility or Miscarriage: A Dyadic Approach. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17, 16, (nr 5721), 1-20 DOI:10.3390/ijer ph17165721.

Dr Elżbieta Kornacka-Skwara – obszar zainteresowań to psychologiczna analiza systemów rodzinnych doświadczających sytuacji trudnych (rodziny osób bezrobotnych, uzależnionych, na emigracji, bezpieczeństwo rodziny). Ostatni projekt badawczy dotyczył psychologicznych aspektów poczucia bezpieczeństwa rodzin przebywających na emigracji.

Najważniejsze publikacje:

  • Napora, E., Kornacka-Skwara, E. (2022). Komunikowanie się i prężność jako predyktory radzenia sobie ze stresem. Różnicująca rola wieku badanych adolescentów.Psychologia Wychowawcza, 25, 5–24. DOI: 10.5604/01.3001.0016.3381.
  • Kornacka-Skwara E. (2021).Obraz rodziny w rysunkach dziewcząt z rodzin z uzależnieniem – przed i podczas trwania pandemiiCOVID- 19. Implikacje do praktyki psychologicznej. W: E. Napora (red.), Niepokoje i nadzieje współczesnej rodziny. Teoria i praktyka (s. 205-2019). Częstochowa: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno – Przyrodniczego im. Jana Długosza.
  • Kornacka-Skwara, E. (2018). Znaczenie wyjazdów emigracyjnych Polaków dla bezpieczeństwa społecznego rodzin. W: M. Marciniak (red.), Dylematy współczesnej obronności Polski. Pozamilitarne uwarunkowania obronności państwa (s. 161-180). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Dr Andrzej Margasiński – naukowo zajmuje się uzależnieniami, głównie problematyką systemów rodzinnych z chorobą alkoholową, diagnozą psychometryczną członków rodzin, zagadnieniami psychopatologii i psychoprofilaktyki, w ostatnich latach także zagadnieniami postaw wobec homoseksualizmu i antropologiczno-społecznymi konsekwencjami koncepcji genderowych.

Najważniejsze publikacje:

  • Margasiński, A. (2018). Kwestionariusz do diagnozy Ról Rodzinnych. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
  • Margasiński, A. (2011). Rodzina alkoholowa z uzależnionym w leczeniu. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
  • Margasiński, A. (2009). Skale Oceny Rodziny (SOR). Polska adaptacja FACES IV - Flexibility and Cohesion Evaluation Scales Davida H. Olsona. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.


Mgr Julita Kielińska – obroniła pracę magisterską pod tytułem Zakres identyfikacji społecznych a postawy wobec obywateli Ukrainy i wybaczanie międzygrupowe. W trakcie studiów była członkiem zespołów badawczych na Uniwersytecie Jagiellońskim, biorąc udział w realizacji projektów naukowych o zasięgu krajowym oraz międzynarodowym. Dotychczasowe zainteresowania naukowe i zawodowe koncentrują się wokół zagadnień psychologii klinicznej dzieci i młodzieży.

Najważniejsze publikacje:

  • Legate, N., Nguyen, T.T., Weinstein, N. ... Kielińska, J. (2022). A global experiment on motivating social distancing during the COVID-19 pandemic. Proceedings of the National Academy of Sciences, 119(22).
  • Kornacka – Skwara, E., Napora, E., Kielińska, J., Cabanova, V., Kocourkova, V. (2022). Obraz rodziny w międzykulturowych badaniach porównawczych studentów polskich i czeskich wykonanych Testem Rysunku Rodziny. W: M. Kaźmierczak, A. Lewandowska-Walter (red.), Psychologia w służbie rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
  • Wang, K., Goldenberg, A., Dorison, C., …, Kielińska, J. (2021). A multi-country test of brief reappraisal interventions on emotions during the COVID-19 pandemic. Nature Human Behaviour, 5(8), 1089–1110.

Kierownik Centrum: dr hab. Elżbieta Napora, prof. UJD

E-mail: e.napora@ujd.edu.pl

Tel.: +48  34 378 3192